Misja i założenia projektu
Praca nas definiuje. Określa nas jako osobę i nasze miejsce w świecie i w grupie. Nadaje rytm i porządek każdemu dniu. Praca może być źródłem dumy i siły, może nadawać poczucie sensu i celu w życiu. Bardzo często jest najważniejszym z powodów, dla których wstajemy każdego ranka z łóżka. Nasza samoocena, poczucie przydatności w społeczeństwie oraz szacunek innych, nasze pragnienia, a nawet marzenia są w ogromnym stopniu związane z naszą pracą, którą wykonujemy lub chcielibyśmy wykonywać. Co niezwykle ważne, w pracy robimy najwięcej z rzeczy, które mają bezpośredni wpływ na życie innych ludzi. Poza wszystkimi innymi korzyściami praca ma wielkie znaczenie terapeutyczne. Niemożność zaś podjęcia pracy, utrata lub konieczność rezygnacji z niej, prawie zawsze wiążą się z głębokim kryzysem psychicznym; przede wszystkim obniżeniem samooceny i bardzo negatywnym spojrzeniem na własną przyszłość.
Przewlekła choroba a aktywność zawodowa
Ograniczenia w rozpoczęciu lub rozwijaniu kariery zawodowej dotykają oczywiście i to w bardzo szczególny sposób osoby przewlekle chore oraz osoby przyjmujące role opiekunów. Prawie każdy, kto znajduje się w takiej sytuacji stoi przed dylematem, czy i jak kontynuować aktywność zawodową; czy da radę pogodzić pracę z długą i obciążającą terapią, z opieką nad chorym dzieckiem czy współmałżonkiem? Oczywiście nie chodzi wtedy jedynie o realizowanie lub rezygnację z własnych aspiracji zawodowych. Bardzo istotny jest kontekst ekonomiczny. Nieporównywalnie silniejsze niż u osób zdrowych są w takiej sytuacji obawy o bezpieczeństwo finansowe. Ta kwestia staje się tak istotna, bo przewlekła choroba prawie zawsze wiąże się ze zdecydowanym pogorszeniem statusu materialnego całej rodziny osoby chorej.
Zmiana obrazu pacjenta chorego przewlekle
Ostatnie lata przyniosły doniosłe zmiany w sposobie życia osób przewlekle chorych. Przede wszystkim widoczny jest zdecydowany wzrost determinacji, aby ograniczać wpływ choroby na codzienne życie. Osoby chore decydują się więc nieporównywalnie częściej niż kilkanaście lat temu na kontynuowanie kariery zawodowej. Najlepszym przykładem są pracownicy zmagający się z chorobami nowotworowymi. Jeszcze niedawno znikali z krajobrazu przedsiębiorstwa prawie natychmiast po usłyszeniu diagnozy. Obecnie natomiast, coraz skuteczniejsze i jednocześnie coraz mniej obciążające terapie, ale przede wszystkim zmiana podejścia samych chorych i ich otoczenia, powodują, że osoby chore onkologiczne w przeważającej części decydują się na kontynuowanie kariery zawodowej w całym okresie trwania terapii.
Nowe wyzwania przed przedsiębiorstwem
Zmiana podejście do życia i pracy z chorobą stawia nowy rodzaj wyzwań wobec firm, szczególnie tych dużych i bardzo dużych. Niestety, właśnie te największe przedsiębiorstwa, pomimo bardzo obecnie rozbudowanej komunikacji na temat „równych szans” i ciągłego podkreślania pierwszorzędnej roli pracownika, niezwykle rzadko przygotowują kadrę pracowniczą na ewentualność ciężkiej choroby lub przyjęcia roli opiekuna przez jednego z jej członków. To nieprzygotowanie organizacji staje się głównym źródłem problemów w momencie zaistnienia takiej sytuacji. Najpoważniejszą konsekwencją jest to, że w zdecydowanej większości przypadków osoby chore przewlekle lub opiekujące się kimś bliskim nie czują się w pracy pewnie i nie wiedza, czy nie podejmują ryzyka informując o tym przełożonych. Przed bardzo ciężkim zadaniem stają również współpracownicy, przede wszystkim kierownicy liniowi. Nie wiedzą, co należy robić, kiedy pracownik nie komunikuje swoich problemów, a skutki choroby lub przyjęcia roli opiekuna są dla wszystkich widoczne? Nie wiedzą, czy powinni i przede, czy w ogóle mogą pytać o tak osobiste sprawy? Jak powinna być przygotowana i jak przebiegać rozmowa o takiej kryzysowej sytuacji pracownika? Nie posiadają wiedzy, jak istotna jest kwestia odpowiedniego przygotowania - dla obu stron - dnia powrotu pracownika po długiej nieobecności związanej z trapią. Bezpośredni przełożeni nie są świadomi również potencjalnych zagrożeń dla ich stanu psychicznego wynikających z codziennej, bliskiej współpracy z osobą ciężko chorą lub opiekunem takiej osoby. Nie stosują dlatego podstawowych dla takiej sytuacji zasad higieny psychicznej.
Oczywiście, bardzo niepewnie w takiej sytuacji czują się również współpracownicy osoby chorej lub opiekuna. Nie wiedzą, czy powinni starać się rozmawiać o chorobie, oferować pomoc, czy też w ogóle nie poruszać tego tematu. Należy pamiętać, że niektóre choroby, przede wszystkim nowotworowe, mają ogromną siłę rażenia i lęk przed nimi potrafi zamrozić nawet najbardziej podstawowe odruchy. Ten strach bywa czasem tak obezwładniający, że trudno jest nie tylko rozmawiać, ale nawet pracować z osobą chorą na to schorzenie. Kierownictwo firmy powinno być świadome takich zagrożeń i oferować w przemyślany sposób pomoc psychologiczną nie tylko chorym oraz opiekunom, ale również ich otoczeniu.
Zagadnienie chorego pracownika w przedsiębiorstwie nie ogranicza się jedynie do miejsca zatrudnienia. Nigdy nie można zapomnieć, że każdy z nas jest w życiu zawodowym i prywatnym czyimś klientem lub dostawcą. Na każdym z nas spoczywa więc też obowiązek szczególnej życzliwości wobec pracowników innych firm, którzy zmagają się z problemami zdrowotnymi.
Opiekunowie
O ile ciężka przewlekła choroba dotyka stosunkowo niewielkiej grupy osób, to problem opieki dotyczy każdego z nas. Jak powiedziała była Pierwsza Dama USA, pionier w dziedzinie propagowania roli opiekunów, Rosalyn Carter „Na świecie są tylko cztery rodzaje ludzi – ci którzy byli opiekunami, ci którzy są nimi obecnie, ci którzy nimi będą oraz ci, którzy będą potrzebować opiekunów”. Bardzo często opiekun, bliski osoby ciężko chorej jest w gorszej sytuacji psychicznej niż ta osoba. Oczywiście, sytuacją szczególną jest opieka nad chorymi dziećmi. Wielkim wyzwaniem jest połączenie nowych obowiązków z pracą zawodową. Rolą przedsiębiorstwa, współpracowników i przełożonych jest zaoferowanie takiej osobie każdego dostępnego rodzaju pomocy. Wielką ulgą może być na przykład uelastycznienie godzin pracy lub - o ile to oczywiście możliwe - umożliwienie wykonywania jej z domu. Przede wszystkim jednak najważniejsze, żeby wszyscy w przedsiębiorstwie byli pewni, iż nie ma wśród nich osoby, która zmaga się z takim problemem i z powodu jakichś obaw nie mówi o tym współpracownikom.
W trosce o chorego pracownika
Strona wtrosceochoregopracownika.pl jest poświęcona zagadnieniu funkcjonowaniu w obszarze przedsiębiorstwa osoby poważnie chorej lub osoby, która pełni rolę opiekuna. Umieszczane tutaj treści są skierowane zarówno do osób, które znalazły się w takiej sytuacji, jak i do ich otoczenia zawodowego. Naszą misją jest wspieranie całej społeczności przedsiębiorstwa. Bardzo nam zależy, aby publikowane na tej stronie materiały były realną pomocą dla osób skonfrontowanych z taką sytuacją lub pomagały się przygotować na ewentualność jej pojawienia. Chcemy, aby publikacje tutaj umieszczane pomogły w podejmowaniu decyzji, co do kontynuowania pracy w sytuacji pojawienia się choroby lub konieczności podjęcia roli opiekuna. Wśród naszych autorów są psychologowie, terapeuci, specjaliści z obszaru HR, prawnicy (sytuacje opiekunów oraz osób chorych regulują w wielu obszarach przypisy prawa pracy). Swoimi doświadczeniami dzielą się tutaj z Państwem kontynuujący swoją karierę zawodową byli i obecni pacjenci, opiekunowie, kierownicy, podwładni, współpracownicy osób chorych.
Zwracamy uwagę na różne potrzeby wynikające z rożnego typu schorzeń. Podobnie jak życie z osoba chorą, praca z nią również wymaga pewnej wiedzy na temat skutków samej choroby lub terapii. Trzeba wiedzieć, na co zwrócić uwagę, w jakich sytuacjach koniecznie oferować swoją pomoc, czego osoba chora nie powinna robić. Chodzi tutaj na przykład o kwestie najbardziej podstawowe. Bardzo duża jest już świadomość, jak udzielać pierwszej pomocy, np. ofiarom wypadków, niestety niewielka jest ciągle wiedza, co zrobić w wypadku zasłabnięcia z powodu obniżenia poziomu glukozy, czy też charakterystycznego dla niektórych chorób ataku epilepsji.
Poważna, przewlekła choroba pracownika oraz pracownik pełniący rolę opiekuna jest często testem dla całego przedsiębiorstwa. To prawdziwa weryfikacja, jaką jesteśmy społecznością w ramach jednej organizacji. Chcemy Państwu pomóc w tworzeniu miejsca przyjaznego dla osób przechodzących przez najtrudniejsze momenty w ich życiu. Miejsca, z którym każdym pracownik będzie czuł się związany właśnie dlatego, że jeżeli taki moment się pojawi, to będzie otoczony ludźmi, którym bez obaw będzie mógł opowiedzieć, w jakiej znalazł się sytuacji, a także będzie mógł oczekiwać codziennego zrozumienia i wsparcia.
Pracując kilkanaście lat z pacjentami onkologicznymi, dla których kwestia aktywizacji zawodowej w trakcie choroby jest często kluczowym aspektem procesu zdrowienia, mam świadomość tego, jak bardzo brakuje (a właściwie brakowało!) przestrzeni, w której każdy - pacjent, opiekun, współpracownik, pracownik działu HR, pracodawca - znajdzie odpowiednie narzędzia do radzenia sobie z chorobą. To właśnie dlatego we współpracy z ludźmi i firmami oddanymi tej bardzo istotnej w dzisiejszych czasach tematyce powstał projekt "W trosce o chorego pracownika"!
Wierzę, że to właśnie tutaj znajdziecie wszystko to, czego szukacie i nie mam na myśli jedynie wiedzy merytorycznej, ale przede wszystkim prawdziwe ludzkie historie, które pozwolą Wam oswoić temat choroby w miejscu pracy.
Ambasadorzy
Anna Kupiecka
dr n.med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld
dr n.med. Katarzyna Pogoda
dr n.med. Joanna Kufel-Grabowska
Edyta Zając
dr Aga Szuścik
Kasia Kucewicz
Marta Rolirad
Karolina Cwalina-Stępniak
